Wat betekent een Griekse default voor Nederland?

Griekenland wil schuldenverlichting. In dit artikel lees je wat dat voor Nederland betekent. Zondag is het zover, dan gaan de Grieken stemmen over de nieuwe Europese voorstellen. Een JA betekent meer hervormingen in ruil voor extra steun. Deze steun heeft Griekenland nodig om rente en aflossing te kunnen betalen. Bij een NEE wil de Griekse regering verdere schuldenverlichting afdwingen, maar een NEE kan ook leiden tot een eventuele Grexit.

Griekenland heeft een schuld van ruim 320 miljard euro (177% van het bbp). Dat is zo’n 29.000 euro schuld per inwoner. Ongeveer 80% van die schuld, 240 miljard euro, moet Griekenland terugbetalen aan andere Europese landen (EFSF), het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Europese Centrale Bank (ECB).

De nieuwe Griekse regering vindt de schuld ondraaglijk. De premier Alexis Tsipras en minister van financiën Yanis Varoufakis hebben in de verkiezingsstrijd verlaging en zelfs halvering beloofd als oplossing voor jaren van krimp en crisis.

Het kwijtschelden van de schuld betekent dat geldverstrekkers kunnen fluiten naar hun centen. Geen wonder dus dat de onderhandelingen stroef verlopen. Politici in andere landen vertellen hun kiezers liever niet dat de vele miljarden aan belastinggeld die naar Athene zijn overgemaakt nooit meer terugkomen. Daarbij zijn er al veel nieuwe afspraken gemaakt die het voor Griekenland makkelijker maken de schuld te dragen. Zo zijn de looptijden van sommige leningen verlengd naar 40 jaar. Ook leent Griekenland dankzij het EFSF tegen lage rentes.

Bij kwijtschelding komen verschillende aspecten van rechtvaardigheid direct in botsing. Bijvoorbeeld de verplichting om afspraken na te komen. Aangegane schulden moeten worden afbetaald. Als Griekenland daar nu vanaf wil, houdt het zich niet aan de afspraken. Daarbij is de kans groot dat een ander EU land, zoals bijvoorbeeld Portugal, vervolgens ook schuldenverlichting gaat eisen. Want ook de Portugezen gaan gebukt onder een forse schuld (130% van het bbp).

Toch lijkt verlichting van schulden de enige manier om de Griekse economie er weer bovenop te krijgen, maar schuldverlichting zonder hervormingen is geen optie. Hervorming betekent verlagen van overheidsuitgaven, lagere lonen, langer doorwerken enz. Dit is de enige manier voor Griekenland om concurrerend te blijven met Noord Europese landen. Hogere lonen in Noord Europese landen zouden de Zuid Europese landen ook helpen.

Buffett over Europa en Griekenland

En een Grexit?

Stel dat Griekenland tegen Europa zegt: “Bekijk het maar we betalen de leningen niet terug” (Griekse default). Ze stappen vervolgens uit de eurozone of worden eruit gezet. Dan zeggen de Grieken de euro vaarwel en voeren opnieuw de drachme in. Zo beginnen ze met een schone lei met veel minder of geen schulden.

Die nieuwe munt kan Griekenland vervolgens flink devalueren, waardoor Griekse producten stukken goedkoper worden en dat is weer goed voor de Griekse export. Het nadeel is dat alle bestaande pensioenen en spaartegoeden mee devalueren.

Wat betekent een Griekse default voor Nederland?

Nederland heeft geld geleend aan Griekenland. Op rijksoverheid.nl valt te lezen dat er voor bijna 18 miljard euro richting Griekenland is gegaan. Dat is 1.050 euro per Nederlander. 14,6 miljard is een garantstelling aan het EFSF waar Europese landen borg voor staan. 3,2 miljard is rechtstreeks door Nederland aan Griekenland uitgeleend. Ongeveer een 0,3 miljard euro betreft het Nederlandse aandeel in IMF-leningen.

Tot nu toe heeft Griekenland nog weinig schuld afgelost. Alleen het IMF heeft een deel van zijn geld terug ontvangen. Afgelopen dinsdag zou Griekenland opnieuw een bedrag van 1,5 miljard betalen aan het IMF, wat niet is gebeurt.

Ook val te lezen dat een klein deel (8,8%) van het EFSF geld nog niet is uitgekeerd aan de Grieken. Dit betekent dat er nu ongeveer 975 euro per Nederlander (16,8 miljard) op het spel staat. Het is de vraag of we bij een Grexit daar nog iets van terug zien.

16,8 miljard euro is een heleboel geld. Toch kun je het ook anders bekijken. Als Griekenland wel gaat terugbetalen, heeft het daar volgens de laatste afspraken maar liefst 40 jaar de tijd voor. Gemiddeld zou Nederland per jaar 450 miljoen euro terugkrijgen. Dat klinkt veel, maar is slechts 0,18% van de totale Nederlandse rijksbegroting. Niet iets dat we graag willen kwijtraken, maar ook niet iets waar Nederland wakker van ligt.

Nederlandse pensioenfondsen hebben het nog beter geregeld. De pijn van slechte Griekse leningen, voor zover die er waren, zijn al in de eerste crisis jaren genomen. Volgens de DNB is de directe blootstelling van pensioenfondsen en banken zeer beperkt. Voor wanbetalingen van Griekenland zijn ze dus immuun. Het wordt voor de financiële sector wel lastig als andere Zuid Europese landen problemen gaan krijgen.

De grote Griekse onderhandelingsstrategie blijft een zeer interessant schouwspel. Wat zondag ook de uitslag van het referendum zal zijn, financieel gezien hoeft Nederland zich voorlopig geen zorgen te maken.